Nov program da correctura per il sutsilvan – online ed en Word

En il rom dal project «Programs da correctura ortografica rumantscha» creeschan la Pro Svizra Rumantscha e la Lia Rumantscha novs «spellcheckers» – programs per curreger texts scrits cun il computer. I sa tracta d'in utensil gratuit per ina e scadin che duai gidar a scriver rumantsch. Ussa vegn rendì accessibel il program da correctura per il sutsilvan. Nov è che tant il spellchecker sutsilvan sco era quel surmiran, publitgà l’onn passà, funcziunan en Microsoft Word. Il project vegn sustegnì finanzialmain da l'Uffizi federal da cultura e dal chantun Grischun e realisà da la firma far.ch cun l’agid da la partiziun Lingua da la Lia Rumantscha.

In spellchecker è in program che gida a controllar l’ortografia da texts redigids sin il computer. Quai succeda sin fundament dad ina glista da pleds integrada en il program che cuntegna tut las scripziuns valaivlas dal stgazi da pleds dad ina lingua. Uschia po il program marcar sco nuncorrect in pled che na figurescha betg en questa glista e mussar propostas alternativas cun ina sumeglianta scripziun.

Per linguas grondas stattan tals programs a disposiziun gia dapi decennis, per il rumantsch però betg. Per far remedura han la Pro Svizra Rumantscha e la Lia Rumantscha inizià l’entschatta da l’onn 2022 il project «Programs da correctura ortografica rumantscha» cun la finamira da porscher en il futur in program da correctura a tut las Rumantschas e tut ils Rumantschs, ma er a tut quellas persunas che vulan cumenzar a scriver rumantsch. Il project vegn sustegnì finanzialmain dal chantun Grischun e da l'Uffizi federal da cultura en il rom da la promoziun da lingua e cultura rumantscha ordaifer la Svizra rumantscha.

In utensil open source per il mintgadi

Instruments digitals sco ils spellcheckers pon porscher in grond sustegn per il diever quotidian da la lingua. Las lingias da correctura cotschnas gidan ad evitar sbagls. Tgi che ha a disposiziun il sustegn d'in program da correctura, gughegia plitost da scriver, perquai ch'ella u el po laschar controllar l'ortografia da ses texts. In program da correctura po uschia promover e rinforzar il diever dal rumantsch sco lingua scritta ed animar da scriver per rumantsch. Plinavant è il spellchecker open source. Quai vul dir ch’il code dal program stat a disposiziun publicamain ed ina e scadin po contribuir a la software u l’integrar en in agen program.

Per evitar ch’i vegnian creadasà novas bancas da datas che ston vegnir tgiradas separadamain dovra il project directamain las datas dal Pledari Grond, il dicziunari da la Lia Rumantscha. Quel è vegnì schlargià considerablamain en il rom dal project. Per il sutsilvan èn vegnidas generadas e controlladas millis e millis conjugaziuns sco era novas furmas femininas e furmas dal plural che na figuravan anc betg en il Pledari Grond.

En connex cun la software dal spellchecker n’è betg vegnida inventada da nov la roda: ins sa basa sin la soluziun existenta Hunspell. Questa software open source funcziuna en numerus programs ed è sa cumprovada dapi blers onns. En pli stattan tant la software dal Pledari Grond sco era las datas linguisticas elavuradas da la Lia Rumantscha a disposiziun sut ina licenza libra. Quai è ina buna basa per sviluppar ulteriurs products ed utensils che gidan ad emprender rumantsch e sustegnan il diever da la lingua en il mintgadi.

Da nov era per Microsoft Word

Microsoft na permetta deplorablamain betg dad installar novs pachets da lingua per tut ils idioms rumantschs uschia ch’ins pudess curreger texts rumantschs tuttina sco texts tudestgs. Per tuttina porscher ina soluziun per Microsoft Word è vegnì sviluppà en il rom dal project in supplement (in «add-in») che pussibilitescha da curreger texts en Word da Microsoft 365. In dals avantatgs da questa soluziun è ch’ins po trametter pleds che mancan directamain a la redacziun dal Pledari Grond. Uschia pon quels vegnir integrads en versiuns actualisadas dal program da correctura.

Ils idioms dal Grischun Central èn ils svelts

A la fin dal project vegn quai a dar programs da correctura per tut ils idioms ed il rumantsch grischun.
Anc quest onn suondan ils programs da correctura per il rumantsch grischun, il vallader ed il puter. La publicaziun da la versiun sursilvana è previsa per la stad da l’onn che vegn. La realisaziun dura pli ditg, perquai che las datas dal «Lexicon Romontsch Cumparativ» dad Alexi Decurtins ston vegnir integradas en il Pledari Grond.

La versiun sutsilvana e surmirana pon ins gia duvrar ussa cun macOS, Mozilla Firefox, LibreOffice, Mozilla Thunderbird, Adobe InDesign ed – apunto – Microsoft Word.

In'ulteriura pussaivladad è dad utilisar il program da correctura en il navigatur. Quai va via il Pledari Grond u l’adressa www.pledarigrond.ch/sutsilvan/spellchecker. Sper la versiun online dal program da correctura cuntegna questa pagina er instrucziuns co installar il program en Word ed ils ulteriurs programs. Pleds sutsilvans ch’il spellchecker n’enconuscha anc betg, pon ins annunziar directamain via il formular online. Il medem vala per il program da correctura surmiran lantschà l’onn passà. Igl è previs dad actualisar cuntinuadamain la banca da datas davos il program da correctura.

Go back